CİSİMLERİ HAREKET ETTİRME VE DURDURMA:
Günlük hayatımızda yaptığımız hemen hemen her işte canlı veya cansız varlıklara bir kuvvet uygularız. Kuvvet duran cisimleri hareket ettirir. Kuvvet hareket eden bir cismi yavaşlatır ya da durdurur. Hareket eden cisimleri hızlandırır. Kuvvet hareketin yönünü değiştirir. Kuvvet cisimleri döndürür. Kuvvet cisimlerin şeklini değiştirir. Kuvvetin etkisiyle duran bir topu hareket ettirip, hareket eden bir topu durdurabiliriz, kuvvetin etkisiyle kendi etrafımızda dönüp, oyunlar oynayabiliriz, kuvvetin etkisiyle oyun hamurlarımıza şekil verebiliriz.
İtme kuvveti:
Bir cisme ters yönlerden, eşit kuvvet uygulandığında cisim hareketsiz kalır. Hareketli bir cisme ters yönden bir kuvvet uygulanırsa cismin hızı yavaşlar veya durur. Hareketli bir cisme hareket yönünden bir kuvvet uygulanırsa cisim daha da hızlanır. Örneğin; oturduğumuz sırayı ön taraftaki boşluğu doldurmak için hareket ettiririz bu itme kuvveti yardımıyla olur. Yolda arabayla ilerlerken yolun ortasındaki büyük kayayı yolu açmak için itmemiz gerekir.
Bir cisme ters yönlerden, eşit kuvvet uygulandığında cisim hareketsiz kalır. Hareketli bir cisme ters yönden bir kuvvet uygulanırsa cismin hızı yavaşlar veya durur. Hareketli bir cisme hareket yönünden bir kuvvet uygulanırsa cisim daha da hızlanır. Örneğin; oturduğumuz sırayı ön taraftaki boşluğu doldurmak için hareket ettiririz bu itme kuvveti yardımıyla olur. Yolda arabayla ilerlerken yolun ortasındaki büyük kayayı yolu açmak için itmemiz gerekir.
Çekme kuvveti:
Kendimize doğru uygulanan kuvvetlerin tamamı çekme kuvvetiyle olur. Örneğin; ayakkabılarımızın bağcıklarını bağlamak için onları kendimize doğru çekeriz, okulda ya da pikniklerde arkadaşlarımızla halat yarışı yaparken halatı kendimize doğru çekeriz.
Kendimize doğru uygulanan kuvvetlerin tamamı çekme kuvvetiyle olur. Örneğin; ayakkabılarımızın bağcıklarını bağlamak için onları kendimize doğru çekeriz, okulda ya da pikniklerde arkadaşlarımızla halat yarışı yaparken halatı kendimize doğru çekeriz.
Günlük yaşamda hareketli cisimler bazı tehlikeleri de beraberinde getirebilir. Bu tür tehlikelere karşı önceden bir takım önlemler alınması ve dikkat edilmesi gerekmektedir. Örneğin; okulun koridorlarında hızla koşan bir arkadaşımızın bir anda önüne çıktığımızda hem bizim hem de onun için kötü sonuçlar olabilir, sokaklarda bisiklet sürdüğümüzde yokuş aşağı giderken kontrolü kaybetmemeliyiz aksi takdirde bir canlıya çarpıp zarar verebiliriz, aynı şekilde arabalar ve diğer taşıtlar için de bu geçerlidir. Tahminimizden ağır görünen cisimlere itme kuvveti uyguladığımızda düşüp yaralanabiliriz, salıncakta salladığımız arkadaşımıza itme kuvveti uygularken çok dikkatli olmalıyız yoksa arkadaşımız salıncaktan düşüp yaralanabilir. Bazı doğa olayları da doğal bir kuvvet ile oluşur. Örneğin; çığ, sel gibi doğal afetler kuvvetin etkisiyle oluşur ve can mal kayıplarına yol açar, bu gibi doğal olaylar karşısında çeşitli önlemler alınmalıdır.
VARLIKLARIN HAREKET ÖZELLİKLERİ:
Hareket bir varlığın, başka bir varlığa göre yer değiştirmesi demektir. İnsanlar ve hayvanlar; koşma, atlama, yürüme, yüzme gibi değişik türde hareketler yaparlar. Bitkiler de çoğunlukla ışığa yönelme hareketi yaparlar. Cansız varlıklar dışarıdan bir etki olmadan hareket etmezler. Çevremizdeki canlılar çeşitli biçimlerde hareket ederler. Bu hareketleri hızlanma, yavaşlama, sallanma, dönme ve yön değiştirme hareketleri olarak sınıflandırabiliriz.
Hızlanma
Hareketli bir cisme, hareketle aynı yönde bir kuvvet uygulanıyorsa cisim hızlanır. Normal yolda yürürken adımlarımızı daha çabuk atmaya başladığımızda hızlanmış oluruz ve yürürken koşmaya başlarız. Babamızın kullandığı bir araba yolun tümsek olan kısımlarında yavaş iken yolda kimsenin olmadığı ve yolun düzgün olduğu kısımlarda hızla ilerler. Kayak yapan bir kişi yokuş aşağı hızlı bir şekilde ilerler.
Hareketli bir cisme, hareketle aynı yönde bir kuvvet uygulanıyorsa cisim hızlanır. Normal yolda yürürken adımlarımızı daha çabuk atmaya başladığımızda hızlanmış oluruz ve yürürken koşmaya başlarız. Babamızın kullandığı bir araba yolun tümsek olan kısımlarında yavaş iken yolda kimsenin olmadığı ve yolun düzgün olduğu kısımlarda hızla ilerler. Kayak yapan bir kişi yokuş aşağı hızlı bir şekilde ilerler.
Yavaşlama
Hareketli bir cisme, hareket yönüne zıt yönde bir kuvvet uygulanıyorsa cisim yavaşlar. Örneğin; limana yanaşan bir gemi, yavaşlamak için pervanelerini ters yönde döndürerek hareket yönüne ters yönde kuvvet uygular, böylece yavaşlama hareketini başlatmış olur.
Sallanma
Salıncakta sallanan çocuğun hareketi veya saat sarkacının bir sağa bir sola salınması, sallanma hareketine örnektir. Bunun dışında insanlarda bazen istemsiz durumlarda bir sağa bir sola veya bir öne bir arkaya şekilde sallanabilirler.
Dönme
Bir hareketli, sürekli aynı yörüngede dönüyorsa bu cisim dönme hareketi yapıyor denir. Örneğin; parklardaki dönme dolaplar bir dönme hareketi yaparlar, Dünyamız kendi etrafında bir dönme hareketi yapar, rüzgargülleri esen bir rüzgar karşısında dönme hareketi yapar ve bizler de kendi etrafımızda dönebiliriz.
Yön Değiştirme
Bir hareketli hareketi süresince aynı yönde hareket etmek zorunda değildir. Bazen dış etkenlere maruz kalarak yön değiştirdiğini gözlemleyebiliriz. Örneğin; yolda yürürken evde kitabımızı unuttuğumuzu hatırlarız ve yürüdüğümüz yolun tersi yöne yürüyerek eve gideriz, futbol maçlarında bir top bir oyuncunun ayağıyla vurmasıyla ilerlerken karşıdan gelen bir futbolcuya çarpıp geri dönebilir.
Yorum Gönder