9.Sınıf Tarih 1.Ünite Konu Anlatımı

Tarih Bilimine Giriş

Tarihin Tanımı:Geçmişte meydana gelen yahyagungor.net olayları (siyasi, sosyal, ekonomik, kültürel ve dini) yer ve zaman göstererek, neden-sonuç ilişkisi içerisinde, belgelere dayanarak, objektif (nesnel) olarak inceleyen sosyal bir bilimdir.

Tarihin Konusu:İnsan topluluklarının, en eski zamanlardan günümüze kadar geçirmiş olduğu siyasal, sosyal, ekonomik, kültürel ve dini etkinliklerdir.

Tarih Öğrenmenin Sağladığı Yararlar:                  

-Geçmişte yapılan hataların tekrar edilmemesini sağlar.

-Toplumların karşılaştıkları  sorunlara çözüm bulunmasını kolaylaştırır.

-Milletlerin geleceklerine güvenle bakmalarını sağlar.

-Milletlerin kendi aleyhlerine hazırlanan oyunlara düşmemesini sağlar.

-Vatan ve millet sevgisini artırır.

-Milli birlik ve bütünlük duygusunu geliştirir.

Tarihi Olay:İnsan topluluklarının dini, siyasi, ekonomik ve kültürel alanlarda meydana getirdikleri kısa süreli gelişmelerdir.Olayın başlangıcı, bitişi ve yeri bellidir.

Tarihi Olgu:Tarihi olayların sonucunda ortaya çıkan uzun süreli gelişmelerdir.

Örneğin:Çanakkale Savaşı tarihi bir olay, savaş ise bir olgudur.Malazgirt Savaşı-olay, Anadolu’nun Türkleşmesi- olgu, Kavimler Göçü-olay, Feodalitenin yaygınlaşması-olgu.

Tarihi Olayların Özellikleri:

-Tarih, geçmişte meydana gelen olayları inceler.

-Olaylar belli bir yer ve zamanda meydana gelmiştir.

-Olaylar arasında neden-sonuç ilişkisi vardır.

– Olaylar belgelere dayandırılır.

-Tarihi olaylar tekrarlanamaz, deney ve gözlemi yapılamaz.

Tarihi Olaylar İncelenirken Uyulması Gereken Kurallar

-Olaylar, neden-sonuç ilişkisi içerisinde incelenmelidir.

-Olayın geçtiği yer ve zaman belirtilmelidir.

-Olayda rolü olan kişilerin katkılarının doğru olarak  yahyagungor.net değerlendirilebilmesi için olayın geçtiği günün şartları göz önünde bulundurulmalıdır.

-Olayın geçtiği yerde araştırma yapılmalıdır.

-Olaylar objektif olarak değerlendirilmelidir.

Objektifliğin sağlanması için aşağıdaki şartlara uyulmalıdır:

 

-Olayın üzerinden belli bir süre geçmelidir.

-Olay, meydana geldiği zamanın değer yargıları göz önüne alınarak incelenmeli, günümüzün değer yargıları ile yorumlanmamalıdır.

-İncelenen olay ile ilgili kaynak taraması yapılmalıdır.

Tarihi olayların ve olguların araştırılması ve değerlendirilmesi sırasında izlenmesi gereken yöntemler:

a.Tarama (Kaynak Arama):Olayla ilgili yazılı ve yazısız kaynaklara başvurulur.

Yazılı Kaynaklar: Kitabeler, şecereler, biyografiler, seyahatnameler, hatıralar, takvimler, dergiler ve gazeteler.

mahkeme kayıtları, resmi veya özel mektuplar,fermanlar, paralar, kanunlar,        

Yazısız Kaynaklar:Evler, kaleler, çeşmeler, heykeller, resimler,fotoğraflar, filmler, destanlar, hikaye ve masallar, efsaneler.

b.Tasnif (Sınıflandırma): Tarihsel verilerin(bilgilerin) zamana, yere ve konuya göre bölümlere ayrılarak düzenlenmesine tasnif denir. Belgeler sınıflandırılır.
c.Tahlil (Çözümleme): Elde edilen verilerin kaynak ve bilgi yönünden yeterli olup olmadığının tespitine Tahlil etme denir. Belgeler çözümlenir.
d.Tenkit (Eleştiri):. Eldeki bilgilerin doğruluk derecesinin,  yahyagungor.net güvenilir kaynaklara göre belirlenmesidir. Belgelerin yanlış olanları ayırt edilir

e.Terkip (Sentez): Kaynaklar sınıflandırma, çözümleme ve eleştiri aşamasından geçtikten sonra çalışmaları birleştirmek, bir araya getirmek ve sonuca gitmek işlemine Terkip, sentez yapma, birleştirme denir.

Tarihin Tasnifi 

Tarihin araştırılmasında ve öğretiminde kolaylık sağlamak amacıyla tarih zamana, mekana ve konuya göre sınıflandırılır.

a.Zamana Göre Sınıflandırma:Bu tasnifte tarih, kronolojik dilimlere , çağlara bölünmüştür.Örneğin:Tarih öncesi çağlar(Taş çağı, maden çağı), tarih çağları(İlk Çağ, Orta Çağ, Yeni Çağ, Yakın Çağ).

b.Mekana Göre Sınıflandırma:Kıtaların(Asya Tarihi, Avrupa Tarihi vb.) ülkelerin(Türkiye Tarihi, Çin Tarihi vb.) bölgelerin(Ortadoğu Ülkeleri Tarihi, Kafkas Ülkeleri Tarihi vb.) ve şehirlerin tarihi.(İstanbul Tarihi,Ankara Tarihi vb.)

c.Konuya Göre Sınıflandırma:Bu tasnifte toplumların  siyasi, ekonomik, kültürel, sosyal, sanatsal ve dini tarihleri incelenebilir.Siyasi Tarih, Sanat Tarihi, Dinler Tarihi, Hukuk Tarihi vb.

Zaman ve Takvim

Takvimler insanların zaman göstergesi olarak kullandıkları çizelgelerdir.Toplumların ihtiyaçlarından dolayı ortaya çıkmışlardır. İlk takvimi bulan ve kullanan Sümerlerdir.Nil havzasında yaşayan ve tarımla geçinen Mısırlılar Nil Nehri’nin taşması ve ürünlerinin sular altında kalması üzerine astronomi çalışmaları başlamış, bu çalışma da Miladi Takvimin bulunmasını sağlamıştır.

Takvimler hazırlanış esaslarına göre ikiye ayrılır:

a.Güneş Yılı Esaslı Takvimler:Dünya’nın Güneş etrafında bir defa dönmesi sırasında geçen 365 gün 6 saatlik süreyi kapsar.

b.Ay Yılı Esaslı Takvimler:Ay’ın Dünya etrafında 12 defa dönmesiyle geçen 354 günlük süreyi kapsar.

Türklerin Tarih Boyunca Kullandıkları Takvimler:

a.12 Hayvanlı Türk Takvimi:Güneş yılı esaslıdır.Yıllar, sayı yerine  yahyagungor.net hayvan adı ile söylenir.Türklerin kullandıkları ilk takvimdir.Türkler, Hicri Takvime geçinceye kadar kullanmışlardır.

12 Hayvanlı Türk Takvimi’ndeki yıl adları:

1.Sıçgan (Sıçan)  2.Ud (Sığır)  3.Bars (Pars)  4.Tavışgan (Tavşan)  5.Lu (Ejder)  6.Yılan (Yılan)  7.Yund (At)   8.Koy (Koyun)  9.Biçin (Maymun)  10.Taguk (Tavuk)  11.İt (Köpek) 12.Tonguz (Domuz)

b.Hicri Takvim:Ay yılı esaslıdır.Başlangıç yılı olarak Hicret alınmıştır.Hz.Ömer döneminde ilk defa kullanılmaya başlandı (639).Bugün sadece mübarek gün ve gecelerin belirlenmesinde kullanılıyor.

c.Celali Takvimi:Güneş yılı esaslıdır.Başlangıç yılı Hicret’tir.Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah adına yapılmış ve sadece onun döneminde kullanılmıştır(1079).Yılbaşı 21 Mart’tır.

d.Rumi Takvim:Güneş yılı esaslıdır.Başlangıç yılı Hicret’tir.Osmanlı Devleti’nde mali işlerde kullanılmak üzere 1739 yılında hazırlanmıştır.Yılbaşı 1 Mart’tır.Miladi Takvimle arasında 584 yıl fark vardır.Bizans takvimine dayanarak yapıldığından Rumi denmiştir.

e.Miladi Takvim:Güneş yılı esaslıdır.Başlangıç sıfır Hz. İsa’nın doğumu kabul edildiğinden doğum anlamına gelen Milad denilmiştir.Bu takvimi Mısırlılar bulmuş, İyonlular, Yunanlılar geliştirmiş,  yahyagungor.net Romalılar da son şeklini vermiştir.1 Ocak 1926’dan itibaren Türkiye Cumhuriyeti tarafından kullanılmaya başlanmıştır.   

 

Kapsamlarına Göre Tarih  Çeşitleri:

a.Genel Tarih:Yeryüzünde yaşayan bütün insan topluluklarının siyasi hayatını, kültür ve uygarlıklarını inceleyen tarihlerdir.Örneğin:Dünya Tarihinin Genel Hatları, Büyük Dünya Tarihi vb.

b.Özel Tarih:Bir devletin veya milletin siyasi hayatını, kültür ve uygarlığını inceleyen tarihlerdir.Örneğin:Türkiye Tarihi, Osmanlı Tarihi vb. 

Yazılış Şekillerine Göre Tarih Çeşitleri:

1.Hikayeci(Rivayetçi) Tarih:Tarih yazıcılığının ilk aşaması olan efsanelerle dolu, neden-sonuç ilişkisi üzerinde durmayan masal türündeki tarih şeklidir.Hikayeci tarihin ilk temsilcisi Heredot’tur.

 2.Öğretici(Pragmatik-Faydacı) Tarih:Geçmiş olaylardan ders almak, gelecekteki yolu doğru çizebilmek, okuyucuya ahlaki ve milli duygular aşılayabilmek amacıyla yazılır.Ahlak ve karakterin geliştirilmesi amaçlanır.Önemli olaylar ve kahramanlardan dikkat çekecek  şekilde söz edilir, duygusaldır.Öğretici tarihin ilk temsilcisi Tukidides’tir.Bu tarzın en önemli eksikliği sadece başarılı olayları ve zaferleri konu edinmiş olmasıdır.19.yüzyıla kadar Avrupa’da bu tür tarih yazımı devam etmiştir. 

3.Araştırıcı Tarih:19. yüzyıldan itibaren gelişmeye başlamış, günümüzde de büyük bir ilerleme sağlanmış tarih tarzıdır.Neden-sonuç ilişkisi içerisinde olaylar titizlikle incelenir.Gelecek hakkında yorum ve tahminlerde bulunulur.   

Tarihe Yardımcı Bilimler:  

1.Coğrafya:Yer bilimidir.Tarihe, olayların meydana geldiği yerleri belirlemede yardımcı olur.

2.Arkeoloji:Kazı bilimidir.Daha çok yazının kullanılmadığı  yahyagungor.net dönemlerin aydınlatılmasında tarihe yardımcı olur.

3.Antropoloji:Eski dönemlerde yaşamış insanların ırkî yapılarını  inceleyen bilimdir.

4.Etnografya:Toplumların örf, âdet ve geleneklerini inceleyen bilim dalıdır.

5.Kronoloji:Takvim bilimidir.Tarihe, olayların meydana geldiği zamanı belirlemede yardımcı olur.

6.Paleografya:Eski yazıları inceler.

7.Epigrafya:Kitabeler bilimidir.Anıt, mezar taşları ve kitabeleri inceler.

8.Sosyoloji:İnsan topluluklarının yaşayışlarını, meydana getirdikleri kurumları ve bu kurumların toplumsal yaşama etkilerini inceler.

9.Filoloji:Toplumların dillerini inceleyerek tarihe yardımcı olan bilimdir.

10.Diplomatik:Her türlü resmi belgeleri, fermanları ve beratları inceleyen bilimdir.

11.Nümizmatik (Meskukat):Eski paraları inceler.

12.Kimya:Karbon 14 yöntemiyle tarihi buluntuların yaşını belirler.

13.Heraldik:Armalar bilimidir.

14.Geneoloji:Şeceler ve soy kütüğü bilimidir.

15.Onomatoloji:Yer adlarını inceleyen bilimdir.