Hayvanlarda Gelişme
Eşeyli üreyen hayvanlarda gelişme evrelerinin görülmesinden önce, gamet oluşumu (gametogenez) ve döllenme gerçekleşmektedir. Gamet oluşumu tamamlandıktan sonra, yumurta ve sperm hücreleri döllenir. Döllenme, meydana geldiği yere göre dış ve iç döllenme olmak üzere iki grupta incelenir.
Dış Döllenme
Yumurta ve spermin birleşmesi suda gerçekleşir. Gametlerin oluşum ve suya bırakılma zamanları aynıdır. Gametlerin suda döllenme şansını arttırmak için bol sayıda yumurta ve sperm üretilir. Gametler genelde durgun sulara bırakılır. Dış döllenme ile çoğalan canlılarda çiftleşme organı gelişmemiştir.Yavru bakımı görülmez. Yumurta küçük ve kabuksuzdur.
Embriyo besin ihtiyacını yumurta içindeki vitellüsten sağlar. Gaz alış – verişi ve artık maddelerin atılması ise difüzyonla sağlanır. Dış döllenme balıklarda (köpek balıkları hariç), kurbağalarda görülür.
Embriyo besin ihtiyacını yumurta içindeki vitellüsten sağlar. Gaz alış – verişi ve artık maddelerin atılması ise difüzyonla sağlanır. Dış döllenme balıklarda (köpek balıkları hariç), kurbağalarda görülür.
İç Döllenme
Yumurta ve sperm dişi bireyin vücudunda yumurta kanalında birleşir. Özelleşmiş çiftleşme organları vardır. Spermler, çiftleşme organları ile dişi üreme kanalına geçer. Döllenme burada olur. Böylece yumurtalar ve spermler dış ortamın olumsuz etkisinden korunmuş olur. İç döllenme yapan canlılarda yumurta sayısı azalmıştır. Sperm sayısı ise fazladır. Döllenme şansı yüksektir. Karada yaşayan tüm hayvanlarda (Böcek, sürüngen, kuş, memeli…) ve bazı su canlılarında (Köpek balıkları, bazı akvaryum balıkları) görülür.
Dış Gelişme
Balık ve kurbağalarda suda döllenme olduktan sonra döllenmiş yumurta gelişimi suda devam etmektedir. Yavru gelişimini suda tamamlar. Yumurta içindeki vitellus embriyonun besin ihtiyacını karşılar. Kurbağalarda gelişim için vitellustaki besin yeterli değildir. Bu nedenle yavru gelişimini tamamlayamadan yumurtadan çıkar. Suda yosunlarla beslenerek gelişimini
sürdürür. Bu evredeki kurbağa yavrusuna iri baş (larva) denir. Larva bir süre sonra farklılaşır. Kuyruk kopar, solungaç yarıkları kapanır, akciğerleri gelişir. Ergin hale geçer.
Yumurtadan çıkan bireyin bir süre sonra farklılaşarak, ana bireye benzer hale gelmesi (ergin birey) sürecsine başkalaşım (metamorfoz) denir. Kurbağa ve böceklerde görülür.
Kuş ve sürüngenlerde ise döllenme içeride olur ancak döllenmiş yumurta gelişimini dışarıda tamamlar. Döllenmiş yumurtalar dış ortama bırakıldığından kara ortamına uyum sağlayan özelliklere sahiptir (yumurtanın dış kısmında bulunan kabuk gibi).
sürdürür. Bu evredeki kurbağa yavrusuna iri baş (larva) denir. Larva bir süre sonra farklılaşır. Kuyruk kopar, solungaç yarıkları kapanır, akciğerleri gelişir. Ergin hale geçer.
Yumurtadan çıkan bireyin bir süre sonra farklılaşarak, ana bireye benzer hale gelmesi (ergin birey) sürecsine başkalaşım (metamorfoz) denir. Kurbağa ve böceklerde görülür.
Kuş ve sürüngenlerde ise döllenme içeride olur ancak döllenmiş yumurta gelişimini dışarıda tamamlar. Döllenmiş yumurtalar dış ortama bırakıldığından kara ortamına uyum sağlayan özelliklere sahiptir (yumurtanın dış kısmında bulunan kabuk gibi).
İç Gelişme
Döllenmiş yumurtanın gelişimini ana vücudunda tamamlamasıdır. Memelilerde görülür. Ancak bazı memelilerde farklı gelişim evreleri görülmektedir.
Plasentalı Memeliler
Embriyo uterus duvarına tutunur. Göbek bağı ve plasenta oluşur. Embriyonun beslenmesi O2 ve CO2 değişimi bu yapılar sayesinde gerçekleşir.
NOT: Embriyonun gelişimi sırasında solunum ve sindirim sistemleri çalışmaz. Embriyonun belirli evrelerinden sonra ise dolaşım, endokrin ve sinir sistemlerinin çalıştığı görülmektedir.
NOT: Embriyonun gelişimi sırasında solunum ve sindirim sistemleri çalışmaz. Embriyonun belirli evrelerinden sonra ise dolaşım, endokrin ve sinir sistemlerinin çalıştığı görülmektedir.
Gagalı Memeliler
Bol vitellüse sahip döllenmiş yumurta dış ortama bırakılır. Gelişim dışarıda tamamlanır. Yavru yumurtadan çıktıktan sonra anne sütüyle beslenir (platipus, ornitorenks).
Keseli Memeliler
Vitellus az olduğundan yumurtadan çıkan yavrular kese denilen kısımda yer alan süt bezlerinden beslenerek gelişimlerini tamamlar.
Örneğin
Kanguru, keseli sincap.
Örneğin
Kanguru, keseli sincap.
Yorum Gönder